เมื่อพูดถึงการเป็นผู้นำรมณีย์ที่ใช้การฝึกสติ Mindfulness มาใช้ในการพัฒนาตัวเองและสร้างองค์กรรมณีย์ เราต่างได้เจอผู้เข้าร่วมอบรมที่มีความคาดหวังที่หลากหลาย หลายคนมาเพื่ออยากรู้ว่าคืออะไร หลายคนมาหา How-to เพราะรู้ Basic มาหมดแล้ว หลายคนมาเพราะ HR ไม่ก็ CEO บอกให้มา แต่ส่วนใหญ่อาจจะเคยผ่านการอบรมหรือเข้า Course ปฏิบัติธรรมมาบ้างแล้ว พอจะรู้คำแนะนำในการทำสมาธิมาบ้าง แต่จะเอาไปใช้จริงหรือไม่ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง บางท่านมีการฝึกสติอย่างสม่ำเสมออยู่แล้ว แต่ต้องการที่จะมาเอา Idea ว่าจะนำไปใช้ต่อยอดในองค์กรได้อย่างไร ถึงแม้ว่าผลลัพธ์การประเมินของหลักสูตรมีผลลัพธ์ที่ดีมาก แต่ก็ยังมีข้อสังเกตุในมุมส่วนตัวที่อยากสรุป Self-reflection ไว้เตือนตัวเองดังนี้
1. Mindfulness Leader starts within yourself
อย่างที่เราชอบพูดกันใน Program รมณีย์เริ่มที่ตัวเรา ผู้บริหารไม่สามารถที่จะ Outsource ความเป็นรมณีย์ให้กับผู้บริหารระดับล่างหรือ HR ได้ วันที่ผมสอนในวันสุดท้าย ผมชอบที่จะถามผู้เรียนว่าให้คิดถึงผู้นำที่ดีที่สุดในชีวิตเขาที่เคยเจอมา พร้อมทั้งขอให้ระบุถึงพฤติกรรมที่ผู้นำในใจของเราทำ เมื่อคนเรียนได้ร่วมกัน Share พฤติกรรมออกมา สิ่งหนึ่งที่เราเห็นได้นั้นก็คือ พฤติกรรมดีๆเหล่านั้นเป็นส่วนหนึ่งของผู้นำรมณีย์อยู่แล้ว แตกต่างแค่คำศัพท์และภาษาที่ใช้ ไม่ว่าจะเป็น Integrity Empathy คุณธรรม แรงบันดาลใจ Commitment ผู้นำรมณีย์ไม่ใช่เป็น Concept ใหม่แต่เป็นสิ่งที่เรารู้และสัมผัสผู้นำเหล่านี้ได้ด้วยใจ เราเรียนรู้และร่วมสร้างกันได้ โดยเริ่มจากตัวผู้นำเอง
2. Leaders cultivate mindfulness
ในบ้านเราเวลาฝึกสติเราจะเรียกว่าเป็นการปฏิบัติและพัฒนาเพื่อให้มี แต่ในการปฏิบัติในแถบหิมาลัยที่เป็นพื้นที่กันดารและคนอาจจะไม่รู้หนังสือเป็นจำนวนมาก คำที่ใช้ในการฝึกสติไม่ใช่เป็นการปฏิบัติแต่เป็นคำที่เรียกว่า ทำให้รู้จักและทำให้คุ้นเคย เราถึงเห็นนักภาวนาและนักทำมากกว่า คนที่จะเข้าไปรู้จักเฉยๆว่าการมีสติ นั้นคือสภาวะที่อยู่กับปัจจุบัน ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลางนั้นจะเป็นอย่างไร คงคล้ายกับหัวข้อที่ตั้งว่า Mindfulness Leader is the way of being, not the way of doing. หน้าที่สำคัญของการนำตัวมาให้คุ้นกันกับการมีสติ คงเป็นการ Cultivate หรือการปลูกฝัง โดยการสร้างความตระหนักรู้หรือ Awareness การรู้ตัวจะเป็นกลไกให้เกิดสติหรือการระลึกได้ และเมื่อเกิดสติบ่อยๆ ถี่ๆ ก็จะเกิดเป็น สติสัมปชัญญะ
3. Leaders cultivate mindfulness culture
และเมื่อผู้นำเข้าใจถึงความเป็นรมณีย์ ผู้นำเองจะรู้ว่าความเป็นรมณีย์สามารถสร้างได้ เรามักจะได้ยินความแตกต่างระหว่าง Manager กับ Leader ถ้ามองในมุมการสร้างองค์กรรมณีย์ Manager เป็นคนสร้างผลลัพธ์ตามขบวนการที่ได้วางไว้ แต่ผู้นำเป็นคนที่ปลูกฝัง บ่มเพาะ (Cultivate) วัฒนธรรมองค์กร องค์กรรมณีย์จะมีความหวังว่าจะถูกสร้างได้จริงก็ต่อเมื่อผู้นำได้ลงมือมาร่วมสร้างความเป็นรมณีย์ให้เกิดขึ้น ซึ่งคงไม่มีองค์กรไหนที่อยากจะออกแบบองค์กรให้เกิดความ ‘อรมณีย์’ คือร้อนรุ่ม อยู่ไป ไม่สบายตัวทั้งตัวผู้นำและคนในองค์กร
แต่ความคิดนี้ก็ไม่ใช่ว่าถูกยอมรับจากผู้นำเลยที่เดียว หลายคนยังคงเชื่อว่า ความเป็นรมณีย์และสิทธิในการฝึกสติเป็นเรื่องของส่วนตัว ผู้นำไม่ควรจะไปกำหนดและชี้นำว่าองค์กรจะต้องมีการฝึกสติ และความเป็นรมณีย์เป็น Agenda ขององค์กร หลายท่านยังมองว่าการสร้าง Mindfulness Organization เป็นเรื่องที่วัดผลสำเร็จได้ยากและไกลตัว ถึงแม้ว่าในต่างประเทศจะมีหลากหลายองค์กรที่หยิบเอาเรื่อง Mindfulness Practice ไปใช้เป็นบางส่วนเช่น Google และได้ผลสำเร็จที่ดี และเสริมสร้าง Image ให้กับองค์กร แต่ก็ยังถือว่าเป็นเรื่องไกลตัวกับผู้บริหารบางท่านที่ยังมองว่าการสร้างวัฒนธรรมการเป็นองค์กรรมณีย์ไม่ใช่เป็นเรื่องของผู้บริหารที่จะลงมาทำ
4. Go beyond knowledge to realization
อีกสิ่งหนึ่งที่ยากในเรื่องของนำเสนอความคิดเรื่องของ Mindfulness นั้นก็คือการเปิดใจยอมรับ บางท่านมาเพื่อมาเอา How-to มากกว่าที่จะเปลี่ยนตัวเองเป็นผู้นำรมณีย์ เพราะเห็นว่าเป็นบทบาทของผู้บริหารระดับรองหรือ HR เห็นแบบนี้ก็รู้สึกเสียดายแทน อันนี้ทำให้นึกถึงบุญคุณของครูบาอาจารย์พระและแม่ชีมากว่าท่านคงเจอหนักกว่าเราแน่ๆ แต่ท่านก็ยังคงทำหน้าที่ของท่านต่อไป ขอให้เปลี่ยนได้แค่ส่วนน้อยแต่ขอให้เปลี่ยนได้จริงๆก็พอแล้ว แต่เรื่องนี้สำคัญกับตัวเองมากกว่าว่าเราศรัทธากับสิ่งที่ทำจริงๆหรือเปล่า เพราะการทำงานในเรื่องของความเชื่อและจิตวิญญาณในการใช้ชีวิต อาจจะไม่สามารถเห็นผลลัพธ์ได้จากทุกคน
5. With power comes with a great responsibility
มีหลายท่าน Share บทสัมภาษณ์ของท่านพระอาจารย์ชยสาโรที่พูดถึงกระแสการสร้าง Mindfulness ในองค์กรและในทางตะวันตกที่ให้น้ำหนักในเรื่อง Practice จนไม่ได้เอาหลักธรรมในเรื่องของการสร้างปัญญา การลด ละ เลิก กิเลส รวมถึงการสร้างสัมมาสติให้เกิดขึ้นในองค์กร การลดอคติระหว่างกัน
ในขณะที่ได้เจอผู้บริหารส่วนมากรู้สึก Inspired กับสิ่งที่ได้มาเรียนรู้ร่วมกัน เราก็ยังเห็นผู้บริหารที่มาเอา How-to เพื่อที่จะดึง Performance ของทีมออกมาให้ได้มากที่สุดและมอง Mindfulness เป็นหนึ่งในเครื่องมือทางเลือกของการบริหารจัดการ
