การบรรยาครั้งที่สองโดย ดร.กุลภัทรา สิโรดม ประธานกรรมการสมาคมส่งเสริมสถาบันกรรมการบริษัทไทย (Thai IOD) ในหลักสูตร Director Mentorship Program รุ่นที่หนึ่ง มีใจความสำคัญดังนี้

“การตรวจสอบ” และ “การสอบทาน” ไม่เพียงแต่เป็นกระบวนการที่ช่วยสร้างความมั่นใจในข้อมูลขององค์กร แต่ยังเป็นการเสริมสร้างระบบควบคุมภายในที่แข็งแกร่ง เพื่อให้องค์กรสามารถดำเนินงานได้อย่างโปร่งใสและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้น หากพบจุดอ่อน (Weakness) ในกระบวนการทำงาน คณะกรรมการตรวจสอบต้องมีบทบาทสำคัญในการแก้ไข (Correct) และป้องกัน (Prevent) ไม่ให้เกิดซ้ำอีก เพื่อสร้างรากฐานที่มั่นคงและความยั่งยืนในระยะยาว

บทบาทของคณะกรรมการตรวจสอบต่อความมั่งคั่งและความยั่งยืนขององค์กร

คณะกรรมการตรวจสอบ (Audit Committee) มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนองค์กรด้วยหลักธรรมาภิบาล (Good Corporate Governance) โดยเป็นกลไกสำคัญในการสร้างความเชื่อมั่น การเพิ่มคุณค่า และการเสริมความยั่งยืนในระยะยาว คณะกรรมการตรวจสอบไม่ได้ทำหน้าที่ตรวจสอบเพียงแค่ความถูกต้องของข้อมูลทางการเงิน แต่ยังครอบคลุมถึงการกำกับดูแลความเสี่ยง การตรวจสอบภายใน และการลดโอกาสของการทุจริตซึ่งอาจส่งผลต่อความเสียหายขององค์กรได้

คุณสมบัติและความสำคัญของคณะกรรมการตรวจสอบ

เพื่อให้การดำเนินงานมีประสิทธิภาพ คณะกรรมการตรวจสอบจำเป็นต้องมีคุณสมบัติเฉพาะ อาทิ ความรู้และประสบการณ์ในด้านการเงินและบัญชี เช่นเดียวกับความเข้าใจในระบบควบคุมภายในและความผิดปกติในงบการเงิน นอกจากนี้ยังต้องมีความเป็นอิสระ ไม่ถือหุ้นหรือมีส่วนเกี่ยวข้องกับการบริหาร โดยกฎหมายระบุไว้อย่างเคร่งครัดเกี่ยวกับสัดส่วนของกรรมการอิสระในบอร์ด เช่น กรรมการตรวจสอบต้องไม่ถือหุ้นเกิน 1% และต้องไม่มีผลประโยชน์ทับซ้อนในช่วง 2 ปีที่ผ่านมาก่อนเข้ามาดำรงตำแหน่ง

กรรมการตรวจสอบต้องได้รับการอบรมด้านการกำกับดูแล เช่น หลักสูตร Director Certification Program (DCP) จาก Thai IOD ซึ่งไม่เพียงแต่เสริมสร้างความรู้ แต่ยังช่วยยกระดับมาตรฐานความเป็นมืออาชีพในบทบาทที่รับผิดชอบ

บทบาทการสร้างคุณค่าของคณะกรรมการตรวจสอบ

• ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลทางการเงิน
การตรวจสอบงบการเงินเป็นหน้าที่หลักของคณะกรรมการตรวจสอบ ไม่ว่าจะเป็นการพิจารณานโยบายการบัญชีที่ซับซ้อน การวิเคราะห์ต้นทุน หรือการประเมินความเหมาะสมของหมายเหตุประกอบงบการเงิน ตัวอย่างเช่น ในบริษัทที่ต้องจัดการกับบัญชีที่เกี่ยวข้องกับตลาดทุน การกำกับดูแลอย่างรอบคอบช่วยให้ข้อมูลที่นำเสนอเป็นไปตามกฎหมายและมาตรฐานสากล ซึ่งความโปร่งใสนี้จะช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้กับนักลงทุน

• การป้องกันความเสี่ยงและเพิ่มระบบควบคุมภายใน
การสร้างระบบควบคุมภายในที่มีประสิทธิภาพ เป็นปัจจัยสำคัญที่จะลดโอกาสของความเสียหาย ตัวอย่างเช่น บริษัท Wacoal ที่แม้จะประสบความท้าทาย แต่การบริหารจัดการเน้นไปที่มาตรฐาน ESG (Environmental, Social, and Governance) รวมถึงการควบคุมต้นทุนที่มุ่งมั่นกับคุณภาพ ทำให้บริษัทสามารถคงกระแสการเติบโตในระยะยาว
อีกตัวอย่างคือกรณีศึกษาจากบริษัทประกันภัยไทยหลายรายที่ต้องเผชิญกับการจัดการธุรกรรมที่ซับซ้อนสูง คณะกรรมการตรวจสอบได้ใช้เครื่องมือการทดสอบ (Stress Test) และการวิเคราะห์ความเสี่ยงเพื่อป้องกันผลกระทบจากวิกฤต

• สร้างวัฒนธรรมแห่งความซื่อสัตย์
คณะกรรมการตรวจสอบมีบทบาทในการผลักดัน “Tone at the Top” เช่น การสร้างความเชื่อมั่นในระดับผู้นำองค์กรผ่านการส่งเสริมวัฒนธรรมความโปร่งใสและความรับผิดชอบ ตัวอย่างที่ดี คือกรณีองค์กรที่มีปัญหาในเรื่องการควบคุมทางการเงิน การที่กรรมการตรวจสอบร่วมประสานงานกับฝ่ายจัดการและสอบทานปัญหาอย่างละเอียดอาจช่วยรักษาความเชื่อมั่นจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น นักลงทุน หรือผู้ถือหุ้น

• เฝ้าระวังสัญญาณเตือนภายในองค์กร
การใส่ใจใน “Red Flags” หรือสัญญาณเตือน เช่น การใช้จ่ายที่ฟุ่มเฟือยโดยผู้บริหาร ความสัมพันธ์ที่ไม่ชัดเจนกับคู่ค้าหรือพฤติกรรมการบริหารที่ผิดปกติ เป็นจุดที่กรรมการตรวจสอบสามารถระบุและจัดการได้ ตัวอย่างเหตุการณ์การทุจริตที่เกิดขึ้นในบริษัท Global Green Chemical เกี่ยวกับวัตถุดิบคงคลังเป็นกรณีตัวอย่างที่ชี้เห็นความสำคัญของการมีระบบควบคุมภายในที่รัดกุม

• การสนับสนุนธรรมาภิบาลในตลาดทุน
คณะกรรมการตรวจสอบยังมีบทบาทสำคัญในการสร้างความน่าเชื่อถือในตลาดทุน การบริหารธุรกิจอย่างโปร่งใสสามารถช่วยลดต้นทุนทางการเงินและเพิ่มโอกาสในการระดมทุน ตัวอย่างจาก SCBX ซึ่งสามารถปรับปรุงในด้านระบบบัญชีและการบริหารความเสี่ยง ให้กลับมาได้รับความไว้วางใจในหมู่นักลงทุนอีกครั้ง

บทสรุป

ความสำเร็จในระยะยาวขององค์กรจำเป็นต้องอาศัยคณะกรรมการตรวจสอบที่มีความสามารถ และความเข้าใจบริบทของธุรกิจในองค์รวม การดำเนินงานที่มุ่งเน้นความโปร่งใส การลดความเสี่ยง การตรวจสอบข้อเท็จจริง และการสร้างวัฒนธรรมองค์กรเชิงบวกในทุกระดับ คณะกรรมการตรวจสอบที่ทำหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพจะช่วยเสริมสร้างรากฐานขององค์กรให้มีความแข็งแกร่ง มีคุณค่า และนำพาความสำเร็จอย่างยั่งยืนในโลกธุรกิจที่ซับซ้อนในปัจจุบันได้อย่างแท้จริง